W najbliższym czasie planuję wydać „Słownik uczniów i absolwentów gimnazjum i liceum w Śremie 1858-2008". Zamierzam zamieścić w nim zebrane już ok. 400 biogramów uczniów i absolwentów, tych którzy w swym życiu zasłużyli się ponadprzeciętnymi osiągnięciami. Niniejszy artykuł jest zwiastunem „Słownika...". Wybrałem do niego 24 biogramy, po jednym z każdej litery alfabetu, aby pokazać bogactwo działalności i osobowości wychowanków naszej szkoły. Większość z nich jest zupełnie zapomnianych i nieznanych w Śremie, a niniejsze wzmianki w „Pierwiosnku" ukazują się po raz pierwszy, choć ich nazwiska pojawiają się w wielu czasopismach, słownikach i książkach. Niestety, z braku miejsca przedstawione noty są bardzo skrócone i pozbawione bibliografii. Mam nadzieję, że planowany „Słownik..." będzie wolny od tych niedociągnięć.

Prośba
Wszystkich czytelników, byłych uczniów i absolwentów Liceum Ogólnokształcącego w Śremie, którzy posiadają jakiekolwiek informacje o wyróżniających się wychowankach naszej szkoły, proszę o kontakt. Przekazane materiały będą wykorzystane w kolejnych zeszytach „Słownika...", „Pierwiosnka", a także w czasopiśmie „Śremski Notatnik Historyczny".

Adamczewski Bronisław (1888- ?), abs. 1908, powstaniec wielkopolski, major Wojska Polskiego. Urodził się 29 lipca w Brześnicy koło Dolska i był synem Franciszka, dzierżawcy majątku. W gimnazjum aktywnie działał w Towarzystwie Tomasza Zana. W 1. 1912-13 studiował ekonomię i rolnictwo w Monachium i Lipsku. Należał do Towarzystwa Studentów Polaków, Towarzystwa Unitas i Bratniej Pomocy. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim jako szef sekcji transportów wojskowych. Awansował na stopień majora Wojska Polskiego. Po 1921 losy nieznane.

Bartlitz Jan (1893-1954), abs. 1912, lekarz, działacz narodowy. Urodził się 28 października w Czempiniu. Był synem Stanisława, lekarza i Marii z d. Grellus. Od 1903 uczył się w gimnazjum w Śremie. Po maturze, którą zdał 18 marca, rozpoczął studia lekarskie w Lipsku i Berlinie. W czasie I wojny światowej służył w wojsku pruskim, a później w polskim. Do rezerwy przeszedł w stopniu porucznika. Studia ukończył na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie 15 X 1921 otrzymał dyplom lekarza. Następnie osiedlił się w Czempiniu. Od 1928 pracował w Kcyni, krótko w Śliwicach pod Tucholą, a od 1929 w Poniecu. W 1935 ożenił się z Jadwigą, wdową po Musielaku, z domu Marcinkowską, z którą miął córkę Elżbietę urodzoną w 1937. W 1936 przeniesiony został do Gostynia, gdzie był prezesem Polskiego Związku Zachodniego i członkiem Koła Oficerów Rezerwy i Związku Uczestników Powstań Narodowych. W 1941 Niemcy wysiedlili go najpierw do Krobi, a następnie do Pępowa, gdzie pracował jako lekarz. W 1947 przeniósł się z powrotem do Czempinia, gdzie od 1 XII był lekarzem domowym. 1 IV 1951 objął kierownictwo Ośrodka Zdrowia. Równocześnie pracował jako lekarz w tamtejszej poradni dla kobiet i dzieci. Wkrótce poważnie zachorował. Zmarł 4 XII i pochowany został na cmentarzu parafialnym w Czempiniu.

Cieplucha Zygmunt (1882-1950), mat. 1902, ksiądz, proboszcz w Oborzyskach Starych, autor artykułów, książek religijnych i historycznych, członek PTPN. Urodził się 25 listopada w Krajkowie koło Mosiny. Ojciec Melchior i matka, wdowa po Nowaczyku z domu Wawrzyniak, prowadzili gospodarstwo. Po maturze studiował w Seminarium Duchownym w Poznaniu i Gnieźnie. Wyświęcony na księdza został przez biskupa Antoniego Andrzejewicza 11 lutego 1906. Najpierw był wikariuszem w Komornikach w dekanacie bukowskim, a od 1 marca 1907 w Brodnicy w dekanacie śremskim. 1 kwietnia 1916 został administratorem parafii Mórkowo w dekanacie śmigielskim. W czasie okupacji, od 1942 jako jedyny kapłan pozostał w dekanacie kościańskim i obsługiwał 14 parafii, kilka też z dekanatu gostyńskiego. Wielką jego pasją była działalność pisarska; tłumaczył z niemieckiego popularne broszury religijne, pisał też o problemach społeczno-moralnych, interesował się apologetyką i biblistyką. W „Miesięczniku Kościelnym" publikował recenzje a w „Nowej Bibliotece Kaznodziejskiej" swoje kazania. Księgarnia św. Wojciecha wydała jego „Własność prywatną" oraz „O istocie religii". Własnym nakładem opublikował w Kościanie w 1929 książkę „Z przeszłosci Ziemi Kościańskiej", gdzie zawarł wyniki swych badań historyczno-regionalnych. Pozycja ta do dzisiaj stanowi podstawową lekturę dla kościańskich regionalistów. Był członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, gdzie na posiedzeniach Komisji Teologicznej wygłaszał referaty. Zmarł 2 stycznia w Oborzyskach Starych i tam został pochowany.

Dabiński Wincenty (1863-1936), uczeń ok. 1875-83, urzędnik sądowy, pierwszy starosta w Gostyniu w II Rzeczpospolitej. Urodził się w Gostyniu w rodzinie rzemieślniczej. Był synem Wojciecha i Michaliny z domu Borowicz. Po ukończeniu szkoły elementarnej uczył się w gimnazjum w Śremie. Po jego ukończeniu pracował przez kilka lat w sądownictwie pruskim jako sekretarz sądowy. Na znak protestu przeciwko prześladowaniu Polaków opuścił służbę w urzędzie i rozpoczął działalność gospodarczą. Nabył cegielnię i browar, które prowadził do końca 1918. Pracował społecznie w różnych organizacjach; był m.in. prezesem Towarzystwa Przemysłowców i Rzemieślników, w 1. 1907-1914 prezesem Rady Nadzorczej Banku Pożyczkowego i radnym miejskim. W listopadzie i grudniu 1918 stał na czele gostyńskiej Rady Robotniczo-Żołnierskiej. Później wchodził w skład polskiej Powiatowej Rady Ludowej a po przejęciu władzy przez Polaków w dniu 2 stycznia 1919 został mianowany pierwszym polskim starostą powiatu gostyńskiego. W związku z pełnioną funkcją sprzedał cegielnię i browar. Starostą był do 1929, kiedy przeszedł na emeryturę. Zmarł 19 czerwca.

Echaust Kazimierz (1871-1941), abs. 1890, ksiądz, proboszcz w Książu Wlkp. i Wytomyślu. Urodził się 22 stycznia w Jaworach w rodzinie Jana, dzierżawcy majątku i Julii z domu Bitterlich. Po maturze studiował teologię w Seminarium Duchownym w Poznaniu i w Gnieźnie. Po wyświęceniu na kapłana 24 II 1894 był najpierw wikarym w Lesznie, a krótko potem we Wschowie i w 1. 1895-98 w Środzie. W 1898 został komendarzem w Żernikach, a od 1902 proboszczem w Książu. W 1904 wybrany został do powiatowego komitetu wyborczego w Śremie. Na wiecach w 1.1908-10 potępiał politykę germanizacyjną. Współpracował z ks.Antonim Wiśniewskim z parafii Mchy; obaj byli mężami zaufania Towarzystwa Czytelni Ludowych na okręg Książ obejmujący parafie Książ, Mchy, Chwałkowo i Włościejewki. Wiele lat był prezesem Kółka Rolniczego w Książu, prezesem Rady Nadzorczej Banku Ludowego i patronem Katolickiego Towarzystwa Robotników Polskich. W 1910 należał do poznańskiego komitetu obchodów 500-lecia bitwy pod Grunwaldem. Od 1926 do 1941 był proboszczem w Wytomyślu, gdzie 6 października został aresztowany przez Niemców i 30 X wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau. Tam otrzymał numer obozowy: 28060. Ciężkie warunki spowodowały śmierć 19 listopada.

Felcowski Krystian (1846-1907), abs. 1869, ksiądz, proboszcz na Pomorzu, prześladowany w czasie kulturkampfu. Urodził się 13 LX w Łubiannie powiat Kościerzyna. Był synem chłopa Adama.
Początkowo uczył się w gimnazjum w Wejherowie. W 1863 podjął próbę walki w powstaniu styczniowym, ale na granicy Królestwa Polskiego został aresztowany przez władze pruskie. 14 sierpnia tego roku skazany na więzienie w Inowrocławiu. Po uwolnieniu kontynuował naukę w gimnazjum w Śremie. Po maturze wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie. Święcenia kapłańskie otrzymał w dniu 19 grudnia 1874. W okresie kulturkampfu był prześladowany przez władze pruskie. W 1.1890-96 był proboszczem w Wielkim Buczku. Zmarł w Chojnicach.

Grodzicki Kazimierz (1884-1955), uczeń do 1902, kiedy został wydalony razem m.in. z Nikodemem Pajzderskim i Władysławem Żakiem (patrz), działacz gospodarczy i społeczny, właściciel majątku Sokołowo w powiecie włocławskim. Urodził się 5 V w Psarskiem koło Śremu. Syn właściciela majątków Psarskie i Manieczki Bronisława i Marii z Lipskich z Lewkowa, Do szkół uczęszczał w Śremie, najpierw do elementarnej, a później do gimnazjum. Za czytanie „Dziadów" Adama Mickiewicza został wydalony z gimnazjum w Śremie. Maturę zdał we Lwowie. Studia rolnicze rozpoczął w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dalej uczył się na uniwersytetach niemieckich, w Lipsku i Berlinie. Słuchał wykładów z historii, z chemii, filozofii i historii sztuki. W czasach studenckich poznał Władysława Tatarkiewicza, późniejszego wybitnego filozofa, z którym przyjaźnił się do końca życia. Tatarkiewicz ożenił się z jego kuzynką Teresą Potworowską. W 1903 rodzice zostali zmuszeni, jako obywatele rosyjscy, do opuszczenia Wielkopolski. Psarskie i Manieczki zostały sprzedane, a rodzina przeniosła się do Zakopanego. Tam nie pozostali długo, cały czas szukając majątku do zakupu. W 1907 rodzice przenieśli się do Lubrańca. Po studiach gospodarował w Sokołowie, jednym z majątków przypadłych mu z podziału rodzinnej schedy. Było to duże, liczące 765 ha gospodarstwo. Dzięki pracowitości, wspólnie z żoną Łucją z Karczewskich doprowadzili majątek do rozkwitu. Wizytujący powiat włocławski w 1. 30 XXw. prezydent RP Ignacy Mościcki odwiedził ich wzorowe gospodarstwo. W latach kryzysu wybudował w Sokołowie nowoczesną cegielnię „Rumaki", działającą wiele lat po jego śmierci. Pracował też społecznie m.in. w partii .. konserwatystów, czyli w Bezpartyjym Bloku Współpracy z Rządem, a także w organizacjach lokalnych. We wrześniu 1939 został aresztowany przez Niemców. W jednej celi przebywał z biskupem Michałem Kozalem, późniejszym błogosławionym kościoła. Po opuszczeniu więzienia administrował majątkami Klikawa i Leszczków. Następnie wraz z żoną prowadzili gospodarstwo ogrodnicze w Brwinowie pod Warszawą. Po wojnie jako jeden z pionierów wyruszył na zachodnie Ziemie Odzyskane. Objął kierownictwo majątku Narożno koło Kłodzka, późniejszy Bożków, który stał się jednym z najlepszych majątków na Dolnym Śląsku. Uratował tam zbiory sztuki gromadzone przez hrabiów von Magnis. Część z nich znajduje się dzisiaj w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Na emeryturze zamieszkał we Wrocławiu, gdzie zmarł 2 marca. Syn Andrzej, profesor geologii na Uniwersytecie Wrocławskim, jest znanym kolekcjonerem skał i minerałów.

Holtz Richard (1876-?), abs. 1895, naucz, gimn w Śremie, dyrektor gimn. w Trzemesznie. Urodził się 10 listopada w Boppard koło Koblencji. Do szkoły średniej uczęszczał w Śremie, gdzie mieszkała jego rodzina. Po zdanej w 1895 maturze studiował na uniwersytecie w Bonn. Tam też w 1900 zdał egzamin nauczycielski i otrzymał uprawnienia do nauki języka łacińskiego, greckiego i niemieckiej historii. Później pracował jako nauczyciel w gimnazjach; w semestrze zimowym 1900/1 w Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, a od lutego 1901 w Śremie. Później krótko uczył w Rogoźnie, a od maja 1904 znowu w GMM w Poznaniu. 29 VI 1911 został mianowany dyrektorem gimnazjum w Trzemesznie.

Idaszewski Aleksander (1885- 1931), abs. 1908, dr medycyny, powstaniec śląski. Urodził się 1 grudnia w Nochowie koło Śremu. Syn nauczyciela. Brat Kazimierza, abs. z 1898, późniejszego prof. elektrotechniki Politechniki Lwowskiej i po wojnie organizatora Wydz. Elektromech. Pol. Wrocł.. W 1. 1906-08 był członkiem TTZ. Studia medyczne odbył w Lipsku. Tam też działał w Grupie Narodowej.
Dyplom doktora medycyny uzyskał w 1914. W powstaniu śląskim był komendantem kolumny sanitarnej. Później leczył w Bydgoszczy, gdzie zmarł 25 grudnia. Pochowany został w Śremie.

Jaszkiewicz Bolesław (1918- ok. 1944), abs. 1937, student rolnictwa w Poznaniu, żołnierz w kampanii wrześniowej, więzień obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Urodził się 18 maja w rodzinie małorolnych chłopów w Ostrowie pod Śremem. W 1937 ukończył gimnazjum w Śremie. W 1. 1937-38 odbył służbę wojskową w Gnieźnie. W 1938 rozpoczął studia na wydziale rolniczym na Uniwersytecie Poznańskim. W kampanii wrześniowej walczył nad Bzurą i pod Warszawą. W okresie okupacji należał do Batalionów Chłopskich, gdzie m.in. był szefem oddziału rozpoznania i prowadził nasłuch radiowy. W 1944 został aresztowany przez Gestapo i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Żabikowie, a potem do Buchenwaldu. Po zakończeniu wojny spotkał go w Poznaniu kolega z wojska. Do domu w Ostrowie jednak nie wrócił, zaginął bez wieści.

Kopaczyk Franciszek (1924-1988), abs. 1948, lekarz w Poznaniu, dr medycyny, członek PTPN, szykanowany politycznie w czasach PRL. Urodził się 6 października w Brzóstowni koło Książa Wlkp. Był synem Józefa i Michaliny z d. Ulatowskiej. W 1938 został wysłany przez władze gminne do gimnazjum w Śremie. W czasie nauki mieszkał w konwikcie. Młodsi bracia Jan i Józef tez ukończyli gimnazjum w Śremie. W czasie wojny przerwał naukę i pracował jako robotnik rolny w Brzóstowni. Po maturze studiował na Akademii Medycznej w Poznaniu, którą ukończył w 1953. Tam też pracował jako asystent w Zakładzie Histologii. W 1960 otrzymał tytuł doktora medycyny. Pracę habilitacyjną złożył, ale uczelniana organizacja partyjna PZPR odmówiła przeprowadzenia przewodu. Pracował w Zakładzie Anatomii, gdzie był wykładowcą do końca życia. Niezależnie też prowadził praktykę lekarską jako internista w szpitalu kolejowym, a od 1 stycznia 1977 leczył w wojewódzkim zespole specjalistycznym chorób płuc i gruźlicy. Był członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Wydział Lekarski. Jego praca habilitacyjna została wydana w 1962, w vol. XXIV. Zmarł 12 marca w Poznaniu.

Lewicki Jakub (1845- 1908), abs. 1868, ksiądz, prześladowany w czasach kulturkampfu, proboszcz w Wielkich Łękach pod Grodziskiem. Urodził się 17 lipca w Środzie Wielkopolskiej. Był synem Seweryna, komornika sądowegi i Marii z domu Hypszer. Po szkole elementarnej w Środzie poszedł do Gimnajzum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Stamtąd przeniósł się do Śremu, gdzie 20 września 1868 zdał maturę. Po śmierci ojca opiekował się nim wuj ks. Michał Hypszer, proboszcz w Śnieciskach. W 1. 1869-73 studiował w Seminarium Duchownym w Poznaniu i Gnieźnie. Święcenia kapłańskie otrzymał 13 lipca 1873. Kolejno był wikariuszem w Grzybowie i Marzeninie w dekanacie gnieźnieńskim i w Jedlcu w dekanacie pleszewskim. W 1876 został wysłany do pracy w kościele parafialnym w Ptaszkowie w dekanacie grodziskim. Był tam prześladowany i oskarżany o pełnienie bezprawnych funkcji kapłańskich. Poszukiwany przez policję ukrywał się po różnych parafiach. Trzykrotnie skazywany przez sądy na kary pieniężne. Po złagodzeniu kulturkampfu w 1884 został proboszczem w Wielkich Łękach w dekanacie grodziskim. Tam zmarł 17 grudnia.

Łaszczyński Stanisław (1872-1939), uczeń w Lok. 1884-8, mat. 1890 w Krakowie, dr chemik, przemysłowiec, wynalazca. Urodził się 31 lipca w Grabowie w powiecie wrzesińskim. Syn Władysława i Marii z Moraczewskich. Naukę w szkole średniej rozpoczął w Ostrowie, potem uczył się w Śremie, a następnie w Krakowie, gdzie zdał maturę. Studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Naukę zakończył w 1894 doktoratem z filozofii. Pracował w firmie Siemens & Halske w Wiedniu, gdzie prowadził badania z dziedziny elektrochemii. W 1900 po licznych doświadczeniach rozpoczął produkcję miedzi ze skał rudonośnych pod Chęcinami i aby rozwinąć firmę założył Towarzystwo Akcyjne. W 1908 wynalazł środek wybuchowy o nazwie „Miedziankit". Wyjeżdżał do Petersburga, Doniecka i Turkiestanu, aby w tamtejszych kopalniach reklamować swój wynalazek.
Wysłał produkt nawet do Japonii, Ameryki i południowej Afryki. Zastosowano go m.in. przy budowie fortyfikacji we Władywostoku. Uzyskał kilka patentów, m.in. na produkcję miedzi metodami elektrolitycznymi, tzw. akumulator polski, ogniwa galwaniczne mające zastosowania w radiu. Żył skromnie, gdyż wszystkie dochody przeznaczał na doświadczenia naukowe. Był zdolnym humanistą, napisał utwór pt. „Monolog", interesował się też historią. W Chęcinach w 1905 założył bibliotekę i czytelnię. Redagował „Głos Polski" w Sosnowcu. We wsi Bolmino założył pierwszy wiejski sklep spółdzielczy, kasę Stefczyka i kółko teatralne, dla którego napisał kilka sztuk dramatycznych. 5 września został zastrzelony w Kielcach przez żołnierzy niemieckich, gdy stanął w obronie kobiety prowadzonej z mężem na rozstrzelanie. Pochowano go razem z nimi we wspólnym grobie. Nie był żonaty.

Mittwoch Eugen (1876-1942 ), abs. 1895, profesor języków orientalnych, arabista i hebraista, autor wielu artykułów i książek. Urodził się w Śremie w rodzinie rabina, studiował w Żydowskim Seminarium Teologicznym w Berlinie. Po studiach był korespondentem prasowym z Bliskiego Wschodu, m.in. z Palestyny. Tam nadal poznawał i studiował kulturę tej części świata. Był jednym z pierwszych niemieckich Żydów mówiących nowoczesnym hebrajskim. Przed I wojną światową współorganizował wywiad niemiecki na Bliskim Wschodzie. W 1. 1915-16 wykładał na uniwersytecie w Berlinie i w 1917 na uniwersytecie w Greifswaldzie. Od 1919 był profesorem języków semickich w Berlinie. W 1933 w związku z przejęciem władzy przez nazistów zrezygnował z pracy. Między 1910 a 1930 był bardzo aktywny w edukacji młodego pokolenia niemieckich Żydów (tzw. Falasha i Beta Israel). Pełnił ważne funkcje w różnych organizacjach żydowskich w Niemczech. Współpracował także ze Światową Konferencją Żydów, jako jej członek reprezentujący Żydów niemieckich. W 1938 był ostatnim prezydentem „Gesselschaft zur Foerderung der Wissenschaft des Judentums". Uratował wiele materiałów dot. historii Żydów niemieckich, które przesyłał do biura tej organizacji w Anglii. Był pierwszym kierownikiem biura „Joint Distrubution Committee" w Berlinie. W 1939 wyjechał do Anglii. Tam został asystentem brytyjskiego Ministra Informacji do spraw Arabskich i Perskich. Współorganizował wywiad brytyjski na Bliskim Wschodzie. Zmarł w Londynie.

Nawrot Franciszek (1875-?), uczeń do 1897, matematyk, pedagog. Był synem cieśli ze Śremu. W czasie nauki w gimnazjum w Śremie działał w Towarzystwie Tomasza Zana i w 1897 został wybrany prezesem tej organizacji. Za postawę patriotyczną był prześladowany przez dyr. Smolkę i zmuszony został do opuszczenia szkoły. Dzięki zabiegom ks. Tadeusza Styczyńskiego (ur. w Śremie w 1870, też wydalonego z gimn. w Śremie ok. 1890) został przyjęty przez prof. Chudzińskiego (absolwenta gimn. w Śremie z 1869) do gimnazjum w Brodnicy. Tam był prezesem Filaretów. Już w czasach gimnazjalnych wykazywał wybitne talenty matematyczne. Maturę zdał w 1898 w Brodnicy. Studiował matematykę i nauki przyrodnicze na uniwersytecie w Gryfii. W 1900 dostał stypendium 1010 marek z Towarzystwa Pomocy Naukowej w Śremie. Po ukończeniu studiów był dyrektorem własnego zakładu pedagogicznego w Berlinie.

Orłowski Ludwik (1892-1982), abs. 1912, powstaniec wielkopolski, pułkownik Wojska Polskiego. Urodził się 10 października w Zaworach w parafii Książ Wielkopolski. Ojciec Leonard był zarządcą majątku, matka Waleria z domu Karge była siostrą Józefy, żony właściciela majątku Stefana Raczyńskiego. Po ukończeniu w 1912 gimnazjum w Śremie odbył roczną praktykę w szkole rolniczej w Śmiełowie po czym wyjechał na studia rolnicze do Lipska. W czasie I wojny światowej walczył w armii pruskiej na frQncie zachodnim. Brał aktywny udział w powstaniu wielkopolskim. Był m.in. dowódcą sił zbrojnych okręgu nadnoteckiego działających na obszarze kilku powiatów. W 1919 został mianowany dowódcą IV Okręgu Wojskowego obejmującego 7 powiatów. W sierpniu 1919 był na froncie rosyjskim i w czasie wojny bolszewickiej w 1920 mianowany został kapitanem. W 1921 w III Powstaniu Śląskim był generalnym kwatermistrzem. W 1. 1921-39 prowadził firmę przemysłowo- 1958    2008
handlową, która zajmowała się hurtową sprzedażą węgla na terenie zachodniej Polski. W 1939 został prezesem zarządu Głównego Związku Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu. W czasie II wojny światowej był we Francji komendantem obozu dla internowanych oficerów polskich. Ewakuowany w 1940 do Wielkiej Brytanii był tam m.in. w kompanii zaopatrzenia w brygadzie pancernej gen. Maczka. Pod koniec wojny pracował w dziale administracji wojskowej Ministertswa Obrony Narodowej w Londynie. W maju 1945 został zwolniony ze służby wojskowej. W 1947 wrócił do kraju. Zamieszkał w Poznaniu gdzie w 1. 1950-56 pracował w spółdzielczości. Zmarł 7 czerwca. Pochowany został w Lubaszu koło Czarnkowa. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych i wieloma innymi. Był żonaty z Wandą Michalską. Małżeństwo było bezdzietne.

Potulicki Zygmunt, hrabia (1851- 1911), abs. 1872, pierwszy ordynat próchnowski, działacz społeczno-narodowy w Poznaniu i Pradze. Urodził się 13 października w Soden. Był synem hr. Józefa, właściciela kilku majątków, działacza gospodarczego, kulturalnego i politycznego, posła do pruskiej Izby Poselskiej i hr. Ofelii Skórzewskiej. Ojciec zmarł nagle w 1870. Po maturze prawdopodobnie skończył studia. Gospodarował w majątku w Próchnowie. Jako hrabia Potulicki-Skórzewski był pierwszym ordynatem próchnowskim. Ordynację ufundowała jego babcia, z obowiązkiem używania podwójnego nazwiska, a zatwierdzona została specjalnym reskryptem króla pruskiego Wilhelma I w 1874. W 1877 matka sprzedała dobra zaniemyskie i osiadła z dziećmi w Pradze. Tam był prezesem Ogniska, organizacji skupiającej tamtejszą ludność polską. Od 1875 należał do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Towarzystwa Sztuk Pięknych oraz Izby Rolniczej. W 1893 poślubił w Wiedniu Annę Marię Shey, adoptowaną córkę Giovanniego Messia de Prado markiza delia Garda i jego żony Franceski z baronów Marigliano. Żona urodziła syna Jerzego Romana i córkę Iwonę Marię. Zmarł 6 grudnia w Próchnowie w pow. chodzieskim

Rembowski Stanisław (1885- 1920), abs. 1905, powstaniec wielkopolski, poległ na wojnie z bolszewikami w 1920. Urodził się 24 października w Skotnikach koło Wrześni, w ziemiańskiej rodzinie Stanisława i Jadwigi z Ciszewskich. Po maturze studiował rolnictwo w Berlinie i Lipsku. Praktykę odbywał w majątkach w Wielkopolsce. W 1916 przejął po ojcu majątek Wyszakowo koło Środy. W 1918 wziął udział w powstaniu wielkopolskim. W Środzie czynnie organizował kompanię średzką. Walczył w 1920 na froncie wschodnim z bolszewikami. Tam awansowany na podporucznika, dowodził 2 szwadronem 26 p. ułanów wielkopolskich. Zginął pod Brodnicą na czele szarży, która przełamała obronę przeciwnika. Za ten czyn otrzymał pośmiertnie Virtuti Militari. Pochowany został w grobowcu rodzinnym we wsi Mądre koło Środy. W 1916 ożenił się z Zofią Dąmbską. Dzieci wychowane w duchu patriotycznym, poszły w ślady ojca:: córka Elżbieta (ur. w 1916, wyszła za Sokolnickiego) poległa w powstaniu warszawskim w 1944 a syn Maciej (ur. w 1920) dzielnie w nim walczył.

Schreiber Hermann (1882-1954), abs. 1901, rabin w Poczdamie, autor wspomnień. Urodził się 21 sierpnia w Śremie. Ojciec Pedazur Schreiber był nauczycielem religii w szkółce żydowskiej i pomocnikiem rabina. Ukończył Konserwatywne Żydowskie Seminarium Teologiczne we Wrocławiu. Na Uniwersytecie Wrocławskim obronił doktorat z filozofii. W latach 1912-1939 pracował w Poczdamie, wiele lat jako rabin. Aktywny członek powstałego w Berlinie w 1902 Towarzystwa Śremiaków. W okresie międzywojennym odwiedzał wielokrotnie Śrem. 6 marca 1927 w Berlinie na jubileuszowym zebraniu, z okazji 25-lecia powstania Towarzystwa Śremiaków, wygłosił odczyt wydany później drukiem pt. „Schrimmer Jugenderinnerunge". W 1938 osadzony został w obozie w Sachsenhausen. W 1939 wyemigrował do Wielkiej Brytanii. W czasie II w. św. przebywał w Londynie. Zmarł w Berlinie Zachodnim. Żona Charlotta Neumann zmarła w 1975 w Londynie. Polski przekład jego wspomnień pt. „Moje wspomnienia z młodości w Śremie" ukazać się ma drukiem w 2008 w jednym z kolejnych numerów „Śremskiego Notatnika Historycznego".

Toboła Szczepan (Stefan) (1871-1928), uczeń do 1892, ksiądz, proboszcz w Golinie koło Jarocina, działacz społeczny i narodowy, organizator Kółka Rolniczego i Banku Spółdzielczego. Urodził się 22 grudnia w Konarskiem koło Bnina, w części wsi zwanej Konarskie Huby. Ojciec Walenty i matka Franciszka z d. Przymus prowadzili gospodarstwo rolne. Rodzina była wielodzietna, miał trzech braci i jedną siostrę. Uczył się w gimnazjum w Śremie skąd został wydalony w 1892. Maturę zdał w 1894 w Demminie na Pomorzu. Wstąpił do seminarium duchownego i 22 lutego 1898 został wyświęcony na księdza. Mszę prymicyjną odprawił w Bninie 1 marca 1898. Najpierw był wikarym w Buku, ale już w 1900 otrzymał, dzięki wstawiennictwu Moszczeńskich, właścicieli majątku w Golinie koło Jarocina, prebendę w miejscowej parafii. Opiekował się tam starym, drewnianym, zabytkowym kościółkiem. Brał udział we wszystkich działaniach gospodarczych i społecznych nie tylko w parafii, ale i też w powiecie i w samym Jarocinie. W 1902 zorganizował Kółko Rolnicze w Golinie i krótko potem Bank Ludowy. W 1904 był współzałożycielem Rolnika w Jarocinie, w którym pełnił funkcję członka zarządu do 1928. W Golinie założył Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży i Stowarzyszenie Kobiet Pracujących. Wspólnie z Heleną Moszczeńską współorganizował wystawy prac kobiecych pod nazwą „Snutki golińskie". Pracował nad rozwojem Towarzystwa Czytelni Ludowych, był prezesem Komitetu Powiatowego do 1923, a do 1928 przewodniczył w Kole Towarzystwa Czytelni Ludowych w Golinie. W 1923 dzięki jego staraniom powołano Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej w Jarocinie. Wśród parafian „ku pokrzepieniu serc" propagował twórczość Henryka Sienkiewicza i według miejscowej tradycji odprawił nawet msze za dusze Kmicica i Wołodyjowskiego. Zmarł 11 września w Golinie i tam go pochowano na przykościelnym cmentarzu. W 1987 parafianie wystawili mu piękny grobowiec. W 2003 jego imieniem nazwano w Golinie jedną z ulic.

Unrug Antoni (1860-1939), uczeń do ok. 1880, kawalerzysta, oficer w armii pruskiej, powstaniec wielkopolski, generał Wojska Polskiego. Urodził się 22 lutego w Mełpinie, majątku należącym do rodziców Wiktora i Emilii z Bojanowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Śremie wstąpił do Szkoły Kawalerii we Frankfurcie. W 1893 był rotmistrzem i służył w 2 Ciężkim Pułku Saskim. W 1897 przeniesiony został do rezerwy. W czasie I wojny światowej służył w armii pruskiej i awansował do stopnia majora. W czasie powstania wielkopolskiego pracował w Komendzie Uzupełnień. W 1919 awansował na podpułkownika i krótko potem na pułkownika, a 1 czerwca tego roku został tytularnym generałem podporucznikeim (generałem brygady). W 1920 przeniesiony w stan spoczynku. Gospodarzył w majątku Piotrowo, leżącym pod Poznaniem. Działał aktywnie w wielu organizacjach społecznych Zmarł w sierpniu krótko przed wojną. Miał żonę i dwóch synów; Wiktora i Franciszka.

Wyrzykowski Ludwik (1873- ?), abs. 1893, adwokat, wiceprezydent Sosnowca. Urodził się 2 lipca w Błażejewie koło Dolska. Syn Konstantego, dzierżawcy majątku i Matyldy z Lauterbornów. Po maturze studiował prawo i ekonomię we Wrocławiu, Berlinie i Gryfii. W 1903 złożył egzamin sędziowski w Berlinie. Następnie jako asesor sądowy pracował w Kołobrzegu, a później był adwokatem w Szamotułach. 27 I 1909 ożenił się z Jadwigą Gładysz. Od października 1916 pełnił funkcję wiceprezydenta miasta Sosnowca. W 1919 czynny w organach sądowych byłej dzielnicy pruskiej, a w latach 1920- 1932 był prezesem sądu okręgu 5 w Poznaniu. Następnie pracował jako adwokat i notariusz. Ogłosił szereg prac w prasie prawniczej. Wielokrotnie odznaczany za zasługi. Mieszkał w Poznaniu przy ul. Konopnickiej 22. Dalsze losy nieznane.

Zenkteler Michał (1890-1936), abs. ok. 1910, jako student działacz emigracyjny, inż. agronom, powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny z bolszewikami, działacz organizacji, rolniczych, poseł do Sejmu II RP. Urodził się 15 września w Buku jako syn Walentego i Franciszki z d. Siuchnińskiej. W 1. 1911-14 studiował rolnictwo w Lipsku i Berlinie. Działał w tym czasie w stowarzyszeniach emigracyjnych i w tajnej „Grupie Narodowej". Walczył w powstaniu wielkopolskim (dowódca odcinka czarnkowskiego). i wojnie z bolszewikami (w st. kapitana adiutant w 15 bryg. artyl.). Po wojnie dzierżawił majątek państwowy Pałczyn k. Miłosławia. Działał społecznie, m.in. był członkiem prezydium Związku Izb i Organizacji Rolniczych w Warszawie i członkiem zarządu kilku organizacji: Wielkopolskiego Związku Ziemian, Naczelnej Organizacji Zjednoczonego Rolnictwa i Przemysłu Rolnego Zachodniej Polski, Związku Dzierżawców Rolnych R.P. Działał też jako członek wydziału powiatowego we Wrześni. Był też prezesem Kółka Rolniczego w Winnej Górze, prezesem Wlkp. Tow. Kółek Roln., oddziału wrzesińskiego, wiceprezesem Wlkp. Izby Roln. i prezesem Rady Naczelnej Wlkp. Tow. Kółek Rolniczych. Współpracował ze Stanisławem Mikołajczykiem. Od 1935 był posłem na Sejm II RP IV kadencji. Zmarł 21 stycznia w szpitalu w Krakowie. Pochowany został z honorami wojskowymi na cmentarzu św. Marcina w Poznaniu. W związku z likwidacją cmentarza św. Marcina, w 1942 jego doczesne szczątki zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz górczyński, na którym grób zachował się do dzisiaj. Był Kawalerem Orderu Virtuti Militari, trzykrotnie otrzymał Krzyż Walecznych, trzykrotnie Złoty Krzyż Zasługi. W 1924 ożenił się z Haliną Glabisz, która urodziła troje dzieci- córkę Aleksandrę (ur. 1925, mgr uprawy roślin, w 1954 wyszła za mąż za dr chemii Włodzimierza Trzebnego) i synów: Wojciecha (ur. 1928, mieszka w Australii) i Macieja (ur. 1931, od 1977 profesora biologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). Po jego śmierci wdowa Halina w 1937 roku wyszła ponownie za mąż za Bohdana Zawadzkiego. Zmarła w 1957 i pochowana została na cmentarzu jeżyckim w Poznaniu.

Żak Władysław (1884-1960), uczeń do 1902, ks., kapelan wojskowy na wojnie z bolszewikami, proboszcz w Segietówce koło Lwowa. Urodził się we Wyrzece, gdzie wcześniej w 1849 przyszedł na świat Piotr Wawrzyniak, absolwent gimnazjum z 1867, późniejszy ksiądz, działacz społeczny, gospodarczy i narodowy, który zapewne wywarł na niego wielki wpływ. Już jako uczeń działał w organizacjach patriotycznych i konspiracji szkolnej. Z tego powodu został wydalony z gimnazjum w , Śremie. Razem z nim wyrzucono ze szkoły kilku jego kolegów. Maturę zdał we Lwowie i tam ukończył studia teologiczne. Prymicję, czyli pierwszą mszę odprawił w rodzinnej parafii w kościele w Dalewie w 1909. Budował później kościoły na Bukowinie. W wojnie z bolszewikami walczył jako kapelan wojskowy przy 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. W wolnej już Polsce był proboszczem w Segetiówce pod Lwowem (dzisiaj dzielnica miasta). Po II wojnie światowej jako emeryt mieszkał we Wrocławiu, gdzie w 1959 obchodził jubileusz 50-lecia kapłaństwa. Zmarł w 1960 i został pochowany na cmentarzu im. Bujwida we Wrocławiu.